به دنبال تاریخ کزاز به کوه رفتیم و از سنگ نگاره های چند هزار ساله عکس گرفتیم
سنگ نگاره چیست؟
سنگ نگاره ها، کهن ترین آثار تاریخی و هنری بجا مانده از بشرند که در آنها رمز و رازهای فراوانی نهفته است و از بهترین پنجره های رو به گذشته های دورمی باشند که از طریق آنها می توان از منظرهای Perspective گوناگون زندگی انسان‌های اعصارکهن را رصد کرد.
به زبان ساده به هر تصویر و نگارشی بر روی سنگ، سنگ نگاره یا هنر صخره ای می گویند. اگر این نوشته ها یا نقاشی ها، برروی سنگ با رنگ یا امثال آن باشد به آنها Pictographs و اگر نقوش یا نوشته ها ازطریق کنده کاری ها Pecking (حک یا حجاری مثبت یا منفی – توضیح: در حکاکی مثبت نوشتار برجسته است و در حکاکی منفی نوشتار فرورفته و خالی است ) بر روی سنگ ها انجام شده باشد به آنها Petroglyphs.petrographs می گویند.اغلب در درون غارهای قدیمی از نقاشی یا نوشته های با رنگ استفاده شده Pictographs که عموماً عمر آنها در برابر عوامل طبیعی بسیار کوتاه است و علت ماندگاری آنها از هزاران سال قبل تا کنون در دسترس نبودن و محفوظ بودن آنها در برابرعوامل طبیعی بوده است. اما سنگ نگاره های کنده کاری شده ها Petroglyphs علاوه بر اینکه در غارها کشف شده اند، در محوطه های باز و بیرون غار ها نیز وجود دارند. قسمت اعظم سنگ نگاره های محیط های باز در برابر عوامل طبیعی مثل سرما، گرما، باد، باران و یخ زدگی از بین رفته اند و می روند. از طرف دیگر متاسفانه به علت عدم آگاهی مردم نیز تعداد بسیار زیادی از آنها تخریب و نابود شده است. (در احداث راه ها و معادن سنگ ) بعضاً در یک پروژه جاده سازی شاهد از بین رفتن تعداد زیادی از آنها بوده ایم.سالیابی سنگ نگاره های ایران از دیدگاه صاحب نظران متفاوت است. به نظر تعدادی از آنان قدمت بعضی از سنگ نگاره های ایران به پنج تا چهل هزارسال هم می‌رسد،
بز کوهی در طرح ها وحالات مختلف، بویژه طرح های سمبلیک (شاخ های بلند آن خمیده و به دمش رسیده )

نقش های شتر یک کوهان و دوکوهان

نقوش گوزن (زرد، ما رال و شوکا) و قوچ کوهی، کرگدن و…

نقش های اسب وحشی، اهلی با سوار ه و بدون سوار ه در حالت های مختلف

به دنبال تاریخ روستا باز هم رفتیم تا به قلعه کریمخان زند رسیدیم

به حمام قدیمی روستا رسیدیم

قدمتی چندصد ساله

به خانه های قدیمی روستا رسیدیم به قدمتی ۳۰۰ ساله

و به ۳۹۲ روستا که سری میزنی  تابلو سنگی هایی  را می بینی که خبر میدهند که این روستاها زیر مجموعه ی کزاز بوده اند.

کزاز قدمتی چند هزار ساله دارد که قسمتی از تاریخ ایران را به نمایش میگذارد.

منبع: mihankazaz.ir

فائق آن زمان را امروز کزاز و کرج آن عصر را آستانه و ماوانه را بازانه گویند (یعنی روستای بازنه در کزاز بزرگ و  نزدیک آستانه) و این منطقه در آن عصر جز اصفهان بوده است. ابو مسلم بر ضد بنی امیه قیام کرد و بنی امیه را از میان برداشت و خلافت را به عباسیان منتقل ساخت و به امین آل محمد ملقب شد. ابوجعفر منصور خلیفه ی دوم عباسی که از قدرت ابو مسلم بیمناک بود او را با مکر و فریب به مقر خلافت خواند و در سال ۱۳۷ هجری قمری آن مرد دلیر را با نا جوانمردی به قتل رساند.

ابومسلم خراسانی که از پیش در خدمت عباس و ادریس می زیست (جد ابودلف) در کوفه با داعیان عباسی آشنا شد و پس از گریز پسران معقل از زندان به عباسیان پیوست. گفته اند که ابومسلم از کودکی در خاندان “بنی عجل” می زیست و به روایتی از بندگان آنان بود و با فرزندان عیسی بن معقل که گفته اند وی توسط بکیر بن ماهان به عباسیان گرویده بود. همچنین رشد یافت و به مکتب رفت. عیسی بن معقل پیش از آن که به کوفه برده شود ابو مسلم را به نیابت از خود بر املاک و ضیاع خویش گماشت او پس از برداشت محصول و جمع مال به کوفه نزد عیسی آمد که با عاصم بن یونس عجلی برادر زاده ی خود که به جرم تمایل به عباسیان گرفتار شده بود در زندان به سر می برد و ابومسلم در آنجا با دعوت عباسی ارتباط یافت. (صدیق – نامداران اراک – ۲۱)

مرحوم دهگان ذیل عنوان فاتق به موقعیت جغرافیایی و حدود این منطقه و معنی لغوی آن اشاره کرده است و می نویسد: “همین سرزمین مرکز اولیه ابومسلم خراسانی بوده است”. ابن خلکان می نویسد: “ولادت ابومسلم صاحب الدعوه در سال ۱۰۰ هجری قمری در روستای فائق و در قریه ی ماوانه واقع شده است”.

ابومسلم خراسانی (۷۱۸–۷۵۵ میلادی) یکی از فرماندهان نظامی ایران و رهبر جنبش سیاه‌جامگان بود که توانست با براندازی حکومت بنی امیه، حکومت بنی عباس را پایه گذاری کند. نام اصلی او بهزادان پسر ونداد بود که به توصیه ابراهیم امام، یکی از بزرگان بنی عباس، به عبدالرحمن تغییر نام داد و با حکم وی رهسپار خراسان شد تا رهبری جنبش ضد اموی در این منطقه را بر عهده بگیرد. وی پس از پیروزی بر حاکم خراسان و تسخیر مرو، سپاهی را روانه عراق نمود و توانست در سال ۱۳۲ هجری قمری، مروان، آخرین خلیفه اموی را شکست دهد. با بر تخت نشستن ابوالعباس عبدالله سفاح به عنوان اولین خلیفه عباسی، امارت خراسان به ابومسلم سپرده شد. اما قدرت و نفوذ وی برای خلیفه و اطرافیان او نگران کننده بود. سرانجام، ابومسلم در سال ۱۳۷ هجری قمری، به نحو توطئه آمیزی به دستور منصور، دومین خلیفه عباسی به قتل رسید.

کشته شدن ابومسلم، سرآغاز قیامها و شورشهای متعددی شد که به خونخواهی او شکل گرفت و برخی از آنها سالهای سال، خلفای عباسی را به خود مشغول نموده بود.

ملاعباس کزازی
عالم فرزانه مرحوم آیت الله العظمی ملا عباسعلی کزازی (ره) فرزند محمد در سال های پایانی نیمه نخست سده دوازدهم هجری در روستای کزاز  به دنیا آمد ، سید محمد شفیع جاپلقی از شاگردان ایشان بوده است . در اینکه در چه زمانی به شهر کرمانشاه وارد شده است ، اطلاعی در دست نیست

 شیخ محمود میثمی

مرحوم ملامحمود در سال ۱۲۴۰ ق در روستای «رشان » (یکی از روستاهای کزاز است) به دنیا آمده است .

شیخ محمود تا هشت سالگی در کزاز بود و سپس پدرش به «کرهرود» هجرت کرد و پسر را هم با خود به آن جا برد

این که ایشان به شیخ محمود میثمی معروف می باشد به این جهت است که از خاندانی است که نسب آن ها به میثم تمار از صحابه امیر مؤمنان علیه السلام می رسد . به گفته برادر بزرگ شیخ محمود میثمی، شجره نامه نسب آنان نزد عموزادگانشان موجود بوده است .

شیخ محمدرفیع کزازی فرزند عبدالمحمد کزازی

از شاگردان میرزا حبیب الله رشتی می باشد

صاحب کتاب بکاء العین در مصائب امام سوم و نیز صاحب رساله دیگری در زمینه اجتهاد است.

این عالمی جلیل القدرالقدر در سال ۱۳۰۰ هجری قمری درگذشته  و در نجف اشرف مدفون شده است. ( اعیان الشیعه)

شیخ عباس کزازی

شیخ عباس علی بن محمد کزازی دارای کتابی است که بنام شاه زاده محمد علی میرزا تصنیف کرده و در زمینه مباحث فقفهی است. ( اعیان الشیعه ج ۷)

ملا محمد کزازی

عالمی عامل و فقیهی کامل ، پدرانش از خوانین و متمولین کزاز  بودند خود نیز تا اوایل جوانی در کزاز بهمان آباء و اجداد مشغول امور دنیوی بود تا اینکه محقق قمی (میرزای قمی) صاحب قوانین ، را سفری به کزاز پیش آمد و در آنجا خواهر او را به حباله نکاح درآورد و ملا محمد از برکات انفاس قدسیه مرحوم میرزا مشغول تحصیل علوم دینیه و معارف یقینه شد و سپس به کاشان و نراق مسافرت نموده از محضر درس مرحوم ملا احمد فاضل نراقی بهره مند شد. ایشان واقف بزرگی بوده است. و جد خانواده های غروی ، قدوه ، شریفی ، سنجانی ، نراقی و جوادی  است.

شیخ احمد قاضی

از علمای بزرگ شهر اراک و از مدرسین حوزه علمیه ، فرزند حاج محمد القاضی که اجدادشان در روستای بازانه ی کزاز روحانی بوده اند مرحوم قاضی سالها امام جماعت مسجد قبله بوده و در سال ۱۳۹۸ هجری قمری درگذشته است.

     شیخ میرزا حسین شاهرخی کزازی 

از شاگردان شیخ احمد قاضی بود و سالها امام جماعت مسجد جامع روستای کزاز بود.

یشان صاحب کتاب چهل حدیث میباشد که درباره حضرت علی (ع) است و سه جلد کتاب دیگر در زمینه اشعار در مدح مولا علی و مباحث فقهی نوشته اند که متاسفانه هنوز به چاپ نرسیده است .ایشان در سال ۱۳۷۱ شمسی در سن ۹۵ سالگی درگذشت.

حاج ملا اسماعیل فدائی کزازی

شرح حال حاج ملا اسماعیل‏ کزازی برگرفته از روزنامه اطلاعات

او مردی است که حدوداً درسال ۱۱۸۴ هجری قمری در منطقه کزاز دیده به جهان گشوده و در سال ۱۲۶۲ هجری قمری بدرود حیات گفته است. او عالمی آگاه و مجتهدی بزرگ در زمان خودبوده است و علاوه بر حدود ۲۱ جلد اثر دارای اشعار فراوانی است که در نوع خود کم نظیر است. اسامی کتاب‌های او به شرح زیر است: ‏‏

‏۱‌ـ ینابیع البراهین فی تحقیق الحق الیقین‏

‏۲‌ـ الاشعه البدریه فی شرح الجعفریه

‏۳‌ـ الفیوضات القدسیه فی شرح الرساله المجلسیه‏

‏۴‌ـ قره العین الناظره فی شرح کتاب التبصره از علامه مطهر حلی‏

‏۵‌ـ معیار التمییزدر شرح وجیز از علامه ملا محمد باقر مجلسی در رجال‏

‏۶‌ـ صحیفه الشعر در نظم و نثر‏

‏۷‌ـ جنات النعیم در مدح حضرت عبدالعظیم‏

‏۸‌ـ کفایه الطالب در شرح مختصر منتهی السوال و العمل در فقه

‏۹‌ـ القساطیس المستقسطه فی القوانین المستنبطه در علم اصول‏

‏۱۰‌ـ شرح النظام در تاریخ حضرت رسول‏

‏۱۱‌ـ مراحل التحقیق در استواء الطریق‏

‏۱۲‌ـ عوامیه الامامیه‏

‏۱۳‌ـ اناثیه العوامیه

‏۱۴‌ـ کشف الاسرار در رموز اشعار‏

‏۱۵‌ـ عقد اللئالی در اصول و اعتقادات‏

‏۱۶‌ـ منظومه الشک و السهو و الخلل و الجبران‏

‏۱۷‌ـ السئوال و الجواب‏

‏۱۸‌ـ رساله المجلسیه‏

‏۱۹‌ـ رساله الغبن‏

او در عین حالی که در بعضی موارد از کزاز و زیبائی‌های آن سخن می‌گوید ولی در پاره‌ای از اشعارش گویی از مردم آنجا خسته شده و از این که قدر او را نمی‌دانند گلایه دارد. مثل: ‏

‏ وز آنجا کردن آهنگ سپاهان

سخن از رفتن کزاز گفتن ‏

حاج شیخ غلامحسین مخلص الائمه 

فرزند حاجی محمد هاشم فرزند حاجی محمد علی کزازی در سال ۱۲۹۶ در اراک به دنیا آمده است ودر سال ۱۳۱۶ خورشیدی در گذشته است در بازار اراک به تجارت قالی مشغول بوده ، شعر نیز میسروده است.

نظام لشگر کزازی 

حاج علینقی خان نظان لشگر کزازی رئیس خاندان بیات و فرمانده فوج کزاز در زمان قاجار بود

دکتر میر جلال الدین کزازی

میر جلال الدین کزازی در ۲۸ دی ۱۳۲۷ در کرمانشاه در خانواده‌ای فرهیخته و فرهنگی که بنیان‌گذار آموزش نوین در کرمانشاه است چشم به جهان گشود. خانواده وی اصالتاً اهل روستای کزاز در استان مرکزی بودند و به همین سبب به نام کزازی نامگذاری شدندو در سال ۱۱۸۵ قمری به دنبال فراخوان آقا محمدعلی بهبهانی برای تاسیس حوزه علمیه در کرمانشاه به این شهر آمدند. جلال‌الدین کزازی از همان دوران کودکی به فرهنگ و ادبیات ایران علاقه وافری نشان می‌داد. دوره دبستان را در مدرسه آلیانس کرمانشاه گذرانید و از سالیان دانش آموزی با زبان و ادبفرانسوی آشنایی گرفت. سپس دوره دبیرستان را در مدرسه رازی به فرجام آورد و آنگاه برای ادامه تحصیل در رشته زبان و ادب پارسی به تهرانرفت و در دانشکده ادبیات فارسی و علوم انسانی دانشگاه تهران دوره‌های گوناگون آموزشی را سپری کرد و به سال ۱۳۷۰ به اخذ درجه دکتری در این رشته نائل آمد.

او از سالیان نوجوانی نوشتن و سرودن را آغاز کرده‌است و در آن سالیان باهفته‌نامه‌های کرمانشاه همکاری داشته و آثار خود را در آنها به چاپ می‌رسانیده‌است. او اینک عضو هیئت علمی در دانشکده ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی وابسته به دانشگاه علامه طباطبایی است. او افزون بر زبان فرانسوی که از سالیان خردی با آن آشنایی یافته‌است، با زبان‌های اسپانیایی و آلمانی و انگلیسی نیز آشناست و تا کنون ده‌ها کتاب و نزدیک به سیصد مقاله نوشته‌است و در همایش‌ها و بزم‌های علمی و فرهنگی بسیار در ایران و کشورهای دیگر سخنرانی کرده‌است. چندی را نیز در اسپانیا به تدریس ایران‌شناسی و زبان پارسی اشتغال داشته‌است. او گهگاه شعر نیز می‌سراید و نام هنری‌اش در شاعری زُروان است. گفتنی است، وی در سخن گفتن، هرگز واژگان عربی را به کار نمی‌گیرد.

 دکتر ابولفضل کزازی

                                                                                 استاد دانشگاه و نویسنده و محقق

دکتر هوویک میناسیان

نویسنده کتاب تاریخ ارامنه اراک و منطقه کزاز ، ایشان مقالات زیادی درباره ارامنه منطقه کزاز در روزنامه ها و مجلات نوشته اند.

منبع: mihankazaz.ir

دشت کزاز را به غلط دشت شازند می نامند.

رودخانه کزاز را به غلط رودخانه قره چای می نامند.

کزاز بزرگ که در تمام کتب تاریخی معتبر بارها و بارها از آن نام برده شده هم اکنون نامی از آن بجز یک دهستان نمی بینیم.

از زمان مادها به دشت گیتو معروف بود و محل پرورش اسبهای سلطنتی دوران ماد و هخامنشی بود.

در زمان صدر اسلام به رستاق فائق معروف شد.
احمد بن ابی یعقوب در البلدان صفحه ۴۸ می نویسد “از نهاوند تا کرج دو منزل و آن جایگاه عیسی بن ادریس ابی دلف است،در زمان پارسیان شهری مشهور نبود، لاکن در شمار دیه های بزرگ از رستاق فائق از کوره اصفهان و تا آنجا شصت فرسنگ بود.عجلیان در آن قصرها بنا کردند و چهار بلوک به آن اضافه شد .و مردمش پارسی هستند مگر ال عیسی.”

استاد دهگان در کتاب تاریخ اراک آورده است که رستاق فائق آن زمان را امروزه کزاز می نامند.
در زمان سلسله های مختلف کزاز شاهراه جنگ و درگیری بود و منطقه ای بسیار مهم و سوق الجیشی برای پادشاهان در ادوار مختلف بود.
از زمان صفویه یکی از مراکز مهم نظامی در ایران و از نظر طبیعت سرسبز و رودخانه با صفا به تفرجگاه پادشاهان تا سلسله پهلوی بود.
در زمان حمله افاغنه به ایران به سال ۱۱۳۶ هجری که محمود افغان در اصفهان و عراق عجم به حکومت رسید در کتاب محافل المومنین فی ذیل مجالس المومنین  نام کزاز را در کنار شهرهای بزرگ چنین آورده است‌‌‌[و در این سال تلاقی فریقین واقع شده، رومیه مغلوب گشتند. و در سال دیگر مجددا احمد پاشا بنای جنگ گذاشته، فی مابیین رومیه و افغان چنین قرار یافت که ولایت خوزستان و لرستان و فیلی و کزاز و زنجان و سلطانیه و خلخال و اردبیل با رومی، و ولایت  سمت شرقی عراق و دارالمرز به افاغنه متعلق و مقرر باشد.وایلچیان از طرفین آمده صلح را به عهود و مواثیق مؤکد ساختند.]

در کتاب ایران و بابر نوشته ویلیام ارسکین درباره سرگذشت بابر پادشاه هندوستان و افغان در زمان شاه اسماعیل صفوی چندین بار از کزاز نام برده شده است.

در کتاب میراث حدیث شیعه  در صفحه ۵۲۷ باز نام کزاز در کنار شهرهای بزرگ ایران آورده شده است.

در کتابهای زیادی مثل تاریخ یعقوبی ، تاریخ منتظم ناصری، تاریخ پانصد ساله خوزستان،تاریخ کاشان،نجوم السما فی تراجم العلما،تاریخ قم،مراه البلدان،نزهته القلوب،روضه الصفا،البلدان،سیرالملوک،مراصدالاطلاع،محاسن اصفهان،تاریخ گزیده،کتاب الوزرا،هفت اقلیم،مجمل التواریخ و قصص،حبیب السیر، نام شهرها و دیه ها و بسیاری دیگر از کتب تاریخی که بارها نام کزاز و نامهای دیگر این منطقه آورده شده است.

نقشه ایران سال ۱۹۸۱ که کزاز با نام kesas مشخص میباشد

لرد کرزن در سال ۱۲۸۶ شمسی کشور ایران را دارای یازده ایالت و هجده ولایت و دوازده شهر داخلی و توابع دانسته و یکی از والایات را ولایت کزاز نام برده است.
ناصر الدین شاه در کتاب سفر نامه عتبات عالیات و سفر نامه عراق عجم بسیار از کزاز نام برده است،و کزاز را منطقه بسیار بزرگی که شامل ۳۹۲ پارچه آبادی می باشد معرفی میکند.

در نقشه مسیر عبور خود کزاز را مشخص و رودخانه بزرگ دشت را رودخانه کزاز می نامد.

رودخانه کزاز که توسط ناصرالدین شاه قاجار کشیره شده با خط قرمز مشخص است

منطقه بزرگی که در نقشه ها و کتب تاریخی بنام کزاز می باشد چگونه است که امروزه تا چندین سال در بخش زالیان و دهستان پل دوآب بود و به تازگی بخش مرکزی و دهستان کزاز شده است.

جناب استاد حجت الله عباسی در سایت نامه شهرستان شازند اینگونه آورده است:
[ متن نامه مهندس حجت اله عباسی به فرماندار وقت شازند در باره حذف نام کزاز از دهستانهای شهرستان شازند
در پی افزایش تعداد دهستانهای سربند از ۳ به ۷ دهستان،با کمال شگفتی نام کزاز از ردیف نام دهستان های این شهرستان حذف شده است.به استحضار جنابعالی می رساند:این نام در بسیاری از منابع کهن و تاریخی مربوط به دوران صفوی،افشاری،زندی و قاجاری بیش از سایر نام های مطرح در عراق عجم عنوان شده است.
در سال ۱۲۵۸ هجری شمسی،شهر عراق(اراک)شش بلوک داشته که یکی از آن ها بلوک کزاز بوده است.
لرد کرزن در سال ۱۲۶۸ شمسی کشور ایران را دارای هجده ولایت دانسته که یکی از آن ها ولایت کزاز بوده است.
کزاز تا سال ۱۳۱۶ همچنان یکی از بلوک های مستعد و حاصل خیز شهرستان اراک بوده و در کتب تاریخی از لحاظ حاصل خیزی و پرآبی در کنار مناطق صاحب نام کشور آورده شده است و تا سال ۱۳۲۹ یکی از دهستان های ۳ گانه بخش سربند به مرکزیت آستانه و از این سال تا سال ۱۳۶۹ نام یکی از دهستان های ۳گانه بخش و شهرستان سربند بوده است.
نظر به این که حذف نام کزاز از نام دهستان های شهرستان سربند،بریدگی های فرهنگی، سیاسی،اجتماعی و تاریخی جغرافیایی ایجاد می کند که جبران ناپذیر است؛خواهشمند است ترتیبی اتخاذ فرمایند تا این نام که شخصیت های متعددی با فامیل و پسوند کزازی در سراسر کشور دارد ،مجددا” مورد استفاده قرار گیرد.]

چگونه است که فیلم مستندی بنام کیخسرو در بند توسط شورای شهر شازند ساخته می شود و نامی از کزاز و عالمان و دانشمندان کزازی آورده نمی شود.

چگونه است فیلم مستندی بنام سرچشمه های قره چای ساخته می شود و نامی از رودخانه کزاز آورده نمی شود.

چگونه است فیلم مستندی بنام خاک بوم ساخته و از شبکه استان پخش می شود و دشت کزاز به غلط دشت شازند گفته می شود.

قابل ذکر است منظور از کزاز ، منطقه کزاز بزرگ می باشد.
و گلایه از بخشدار مرکزی که بعد چندین بار مزاکره با ایشان و داشتن مجوزهای لازم در خصوص ساخت فیلم مستند کزاز، هیچگونه همکاری نکردند.
و گلایه از شورا و دهیار کزاز که آنها نیز متأسفانه …
و استمداد از مسئولین ، فرماندار محترم جناب دکتر عسگری و بخشدار محترم جناب آقای یعقوبی و دهیار کزاز آقای طهماسبی و شورای اسلامی روستای کزاز
۱۱ سال در مورد تاریخ کزاز بزرگ توسط این حقیر تحقیق شده است و تمام تحقیقات اینجانب آماده است برای به زیر چاپ رفتن کتابی به نام “کزاز گمشده در تاریخ” که سیر تاریخی منطقه کزاز را شامل می شود و هم در مورد آداب و رسوم و جغرافیای منطقه کزاز می باشد.
که اگر مساعدت مالی شود تحقیقات میدانی تکمیل و کتاب چاب خواهد شد.
جای بسی تعجب دارد که در خصوص فراهان کتابهای زیادی چاپ شده و نام عالمان و بزرگان فراهان در ایران توسط همین کتب شناخته شده اند ولی دریغ و صد حیف که هیچ کتابی در مورد کزاز چاپ نشده است و صد حیف نام عالمان و اندیشمندانی همچون ملا عباس کزازی و ملا اسماعیل فدایی کزازی و بسیاری دیگر از این بزرگان گمنام باقی مانده است.

منبع: mihankazaz.ir